Bursztyn towarzyszy człowiekowi od bardzo dawna. Wykonane z niego przedmioty znajdowane są już na stanowiskach paleolitycznych, gdzie wykorzystywany był (podobnie jak w pozostałych epokach) do najróżniejszych celów. Stosowano go zapewne w trakcie wielu obrzędów magicznych (okadzanie jaskiń czy obozowisk w celu odpędzenia złych mocy), ale również jako surowiec opałowy. Przede wszystkim służył jednak do produkcji ozdób i amuletów.
Członkowie Koła Eksperymentalnej Archeologii Pradziejowej przeprowadzili szereg doświadczeń mających na celu rekonstrukcję technik obróbki bursztynu przy użyciu narzędzi krzemiennych, kamiennych i kościanych. Wykonywane są ponadto eksperymenty, których celem jest odtworzenie metod toczenia tego surowca oraz sposobów jego cięcia przy użyciu nici i sznurków wykonanych z surowców organicznych. W trakcie prac Koła bursztyn poddawany jest także zabiegom mającym wpływ na jego barwę, przejrzystość i kruchość.
Przykładowy sposób obróbki bursztynu:
W pierwszej kolejności należy obłupać bryłkę bursztynu z części zwietrzałej (kory). Czynność tą można wykonać za pomocą krzemiennego noża, skrobacza lub oprawionego wióra. Następnie rozłupuje się bursztyn (tak jak krzemień) na bryłki o pożądanej wielkości. Zamiast łupania można pociąć surowiec za pomocą sznurka zaczepionego na wygiętym pałąkowato smyku (cięcie owocuje mniejszymi stratami materiału, ponadto smyk daje możliwość wyrzynania otworów o różnych kształtach). Po pocięciu (połupaniu) bursztynu można przystąpić do nadawania mu planowanego kształtu. Czynność ta polega na szlifowaniu surowca (na sucho lub mokro) na płycie z drobnokrystalicznego piaskowca. Kamień można tu zastąpić dartym kawałkiem drewna posypanym piaskiem o małych frakcjach ziarnistości. Ostateczny kształt ozdoby bursztynowej można również uzyskać wykorzystując do tego celu narzędzia krzemienne. Ostatnią fazą obróbki bursztynu jest polerowanie na irsze, wełnie lub takimi substancjami jak np. skrzyp. Jeżeli robimy ozdobę wisząca to należy jeszcze (czasami wskazane jest wykonać tą czynność na początku pracy) wywiercić w niej otwór. Stosuje się tutaj wiertła kościane i krzemienne (długie otwory wierci się z dwóch stron używając obu typów wierteł: w początkowych etapach pracy krzemiennego potem kościanego, które jest z reguły dłuższe i cieńsze).
Eryk Popkiewicz
